Σύνοψη
Το Πρωτόκολλο συνεργασίας Ιταλίας-Αλβανίας ως προς τη μετανάστευση, το οποίο επικυρώθηκε στις αρχές του 2024, απηχεί τη στροφή της ΕΕ προς τη διαχείριση της μετανάστευσης μέσω της εξωτερίκευσης του ελέγχου σε εδάφη εκτός ΕΕ. Το Πρωτόκολλο επιτρέπει στην Ιταλία να λειτουργήσει δύο κέντρα καταγραφής μεταναστών στο έδαφος της Αλβανίας, με σκοπό την εκεί μεταφορά και κράτηση μεταναστών που αναχαιτίζονται από ιταλικές αρχές σε διεθνή ύδατα πριν φτάσουν στα σύνορα της Ευρώπης.
Δεδομένης της φύσης του, το Πρωτόκολλο έχει πυροδοτήσει σημαντικές αντιπαραθέσεις. Παρόλο που το Συνταγματικό Δικαστήριο της Αλβανίας επικύρωσε τη συνταγματικότητα της συμφωνίας, παραμένουν αρκετά άλυτα ζητήματα, όπως η διπλή δικαιοδοσία, η διαφάνεια και βεβαίως η προστασία των θεμελιωδών δικαιωμάτων. Η γενικότερη συμμόρφωση του Πρωτοκόλλου με τα πρότυπα της ΕΕ παραμένει ζητούμενο, ενώ αμφισβητείται το επίπεδο της έννομης προστασίας που θα εξασφαλιστεί στους υπό κράτηση.
Η παρούσα μελέτη επικεντρώνεται στα εξής σημεία: τον ακριβέστερο καθορισμό της δικαιοδοσίας, την ενίσχυση των νομικών εγγυήσεων και των διαδικασιών εποπτείας και τη διασφάλιση της ενεργού συμμετοχής των φορέων της ΕΕ και των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών στη συνεχή παρακολούθηση της εφαρμογής του Πρωτοκόλλου.