Τον Ιούλιο του 2023, το MedMA διοργάνωσε ένα διεθνές συνέδριο σχετικά με τη διεκδίκηση υποθέσεων στρατηγικής σημασίας (strategic litigation) για την εφαρμογή εναλλακτικών μεταναστευτικών πολιτικών. Σκοπός του συνεδρίου ήταν η ενθάρρυνση του ανοιχτού διαλόγου μεταξύ εμπειρογνωμόνων σχετικά με τις επιπτώσεις των νομικών διαδικασιών και των ασκούμενων πολιτικών στο δίκαιο μετανάστευσης και ασύλου. Το MedMA διοργάνωσε ένα συνέδριο για το ρόλο της νομικής στρατηγικής στην προώθηση εναλλακτικών πολιτικών μετανάστευσης και ασύλου, σε συνεργασία με το νομικό Simon Cox.

Το συνέδριο παρείχε την ευκαιρία σε επαγγελματίες του δικαίου μετανάστευσης/ασύλου, εμπειρογνώμονες και άλλους φορείς να συμμετάσχουν σε μια ειλικρινή συζήτηση, να ανταλλάξουν εμπειρίες σχετικά με τη διεκδίκηση υποθέσεων στρατηγικής σημασίας σε θέματα μετανάστευσης/ασύλου, να διερευνήσουν πώς οι υποθέσεις που διεξάγονται ενώπιον διεθνών δικαστηρίων μπορούν να έχουν αντίκτυπο στην πολιτική και, τέλος, να καταλήξουν στους τομείς όπου η αλλαγή της μεταναστευτικής πολιτικής είναι αναγκαία και δυνατή. Το συνέδριο πραγματοποιήθηκε στις 6&7 Ιουλίου 2023 στο περιφερειακό γραφείο του EPLO στο Cascais της Πορτογαλίας. Μπορείτε να διαβάσετε την κεντρική ιδέα και το πρόγραμμα παρακάτω:

ΣΥΝΟΨΗ

Η πολιτική μετανάστευσης και ασύλου σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο χαρακτηρίζεται τα τελευταία χρόνια από μια στροφή προς την ασφαλειοποίηση των συνόρων (μέσω της αποτροπής) και την εξωτερίκευση (μέσω συμφωνιών με τρίτα κράτη), οι οποίες αποσκοπούν στον περιορισμό της πρόσβασης στην επικράτεια και στην αύξηση των επιστροφών. Ταυτόχρονα, παρατηρείται αργή πρόοδος στην ανάπτυξη βιώσιμων νόμιμων διόδων για τους ανθρώπους που μετακινούνται.

Η μετατόπιση από την υποδοχή των προσφύγων το 2015 προς την υιοθέτηση πολιτικών αποτροπής και πολιτικών καταπολέμησης των δευτερογενών μετακινήσεων των αιτούντων άσυλο ήταν ταχεία, ιδίως στα κράτη της Κεντρικής και Βόρειας Ευρώπης. Τα γεγονότα κατά μήκος των συνόρων του Έβρου, της Θέουτα και της Λευκορωσίας εισήγαγαν την έννοια της “εργαλειοποίησης” μέσα στο πλέγμα των περιοριστικών πρακτικών. Εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης, το Ηνωμένο Βασίλειο προσανατολίστηκε προς μια ακραία μορφή εξωτερίκευσης προωθώντας το “σχέδιο της Ρουάντα”, καθώς και επιλέγοντας μια δραστική αυστηροποίηση των διαδικασιών ασύλου.

Η ασφαλειοποίηση και η εξωτερίκευση επιδιώκουν να κρατήσουν τους αιτούντες άσυλο και τους μετανάστες εκτός του πεδίου εφαρμογής του κεκτημένου της ΕΕ και της δικαιοδοτικής εμβέλειας των διεθνών συνθηκών για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Έτσι, η Ευρώπη βρίσκεται αντιμέτωπη με ένα ζήτημα ελλείμματος λογοδοσίας. Τη στιγμή που τα ευρωπαϊκά κράτη επεδίωκαν να κρατήσουν τους μετανάστες όσο το δυνατόν εκτός της επικράτειάς τους και, ως εκ τούτου, εκτός της εμβέλειας της ΕΕ, η έξοδος των Ουκρανών ως αποτέλεσμα της εισβολής της Ρωσίας προανήγγειλε μια αλλαγή παραδείγματος στην Ευρώπη με σκοπό την παροχή προστασίας και την άρση των περιορισμών τύπου Δουβλίνου στην κινητικότητα όσων διαφεύγουν από τη σύγκρουση. Ωστόσο, αυτή η αλλαγή παραδείγματος έχει μέχρι σήμερα περιοριστεί στην περίπτωση της Ουκρανίας και δεν έχει υπάρξει μεγάλη αλλαγή στη συνολική τάση της ευρωπαϊκής πολιτικής μετανάστευσης και ασύλου.

Η εικόνα που δημιουργείται είναι μια εικόνα αντιφατικών αφηγήσεων: προστασία των συνόρων/συμμόρφωση με τα θεμελιώδη δικαιώματα, ανάσχεση των παράτυπων αφίξεων/ασφαλείς δίοδοι, ποινικοποίηση της διακίνησης/ ποινικοποίηση της αλληλεγγύης, ενισχυμένη συνεργασία με τρίτες χώρες/ασφαλείς τρίτες χώρες κ.ο.κ. Όλες οι προαναφερθείσες τάσεις έχουν αμφισβητηθεί ενώπιον των εθνικών αρχών, των διεθνών δικαστηρίων και των οργάνων για τα ανθρώπινα δικαιώματα από δικηγόρους που ασχολούνται με το άσυλο και τη μετανάστευση σε όλες τις δικαιοδοσίες της ΕΕ και πέραν αυτών. Τόσο το ΕΔΑΔ όσο και το ΔΕΕ έχουν εκδώσει αποφάσεις σχετικά με πτυχές της προστασίας των συνόρων και των αναγκαστικών συνοπτικών απελάσεων, των ομαδικών απελάσεων, των συνθηκών υποδοχής, των διαδικασιών ασύλου (συμπεριλαμβανομένης της έννοιας της ασφαλούς τρίτης χώρας), της ασφαλούς διέλευσης και των ανθρωπιστικών θεωρήσεων, της εφαρμογής του κανονισμού 604/2013 (Δουβλίνο ΙΙΙ), καθώς και της κατάστασης των μεταναστών χωρίς έγγραφα. Ενώ η Κοινωνία των Πολιτών παρακολούθησε την εκτέλεση αυτών των αποφάσεων (ιδίως μέσω ανακοινώσεων προς την Επιτροπή Υπουργών του ΣτΕ), ο ρυθμός εκτέλεσης των αποφάσεων του ΕΔΑΔ παραμένει αργός και αποδεικνύει την ανάγκη για συνέργειες σε εθνικό επίπεδο μεταξύ της Κοινωνίας των Πολιτών, των εθνικών θεσμικών οργάνων για τα ανθρώπινα δικαιώματα και άλλων ενδιαφερόμενων φορέων.

Είναι πλέον ζωτικής σημασίας – υπό το φως των συνεχιζόμενων διαπραγματεύσεων για το Νέο Σύμφωνο – να κάνουμε έναν απολογισμό του σημαντικού έργου που έχουν αναλάβει οι δικηγόροι σε εθνικό και διεθνές επίπεδο και του αντίκτυπου που είχε στη διαμόρφωση της πολιτικής μετανάστευσης και ασύλου.  

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ