Διαδικτυακό Σεμινάριο: Providing Pathways to Protection

Ιστορικό και Περιεχόμενο του Έργου

Στις 11 Απριλίου 2025, το Μεσογειακό Κέντρο Πολιτικών Μετανάστευσης και Ασύλου (MedMA) διοργάνωσε το τελικό διαδικτυακό σεμινάριο του έργου «Providing Pathways to Protection: Ανταλλαγή Εμπειρογνωμοσύνης μεταξύ Ελλάδας και Νορβηγίας». Το έργο υλοποιήθηκε από τη Γενική Γραμματεία Ευάλωτων Πολιτών και Θεσμικής Προστασίας του Υπουργείου Μετανάστευσης και Ασύλου, σε συνεργασία με το MedMA και το Peace Research Institute Oslo (PRIO), με συγχρηματοδότηση από το πρόγραμμα EEA Grants 2014-2021 και εθνικούς πόρους.

Διαβάστε την Έκθεση Πολιτικής (στην αγγλική γλώσσα) εδώ.

Το διαδικτυακό σεμινάριο περιλάμβανε σύντομες τοποθετήσεις από θεσμικούς και ερευνητικούς εταίρους:

Ηρακλής Μοσκώφ, Γενικός Γραμματέας Ευάλωτων Πολιτών και Θεσμικής Προστασίας, Υπουργείο Μετανάστευσης και Ασύλου, Ελλάδα
Μάρκος Καραβίας, Διευθυντής, Μεσογειακό Κέντρο Πολιτικών Μετανάστευσης και Ασύλου (MedMA)
Maria Gabrielsen Jumbert, Ερευνήτρια, Peace Research Institute Oslo (PRIO), Νορβηγία
Πέτρος Μάστακας, Υπεύθυνος Διαρκών Λύσεων, Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες (UNHCR)

Η Προσέγγιση της Ελλάδας και οι Τρέχουσες Προκλήσεις

Ο Ηρακλής Μοσκώφ προλόγισε το σεμινάριο υπογραμμίζοντας την αυξανόμενη ένταση των παγκόσμιων προσφυγικών και μεταναστευτικών ροών εξαιτίας των συνεχιζόμενων συγκρούσεων σε Ουκρανία, Γάζα και Συρία. Τόνισε ότι η πλειονότητα των εκτοπισμένων παραμένει κοντά στις χώρες καταγωγής τους, δημιουργώντας σημαντικές πιέσεις σε χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος.

Ο ίδιος επεσήμανε ότι η Ελλάδα έχει επιδείξει πολιτική βούληση μέσα από σειρά έκτακτων πρωτοβουλιών ανθρωπιστικής εισδοχής – όπως η υποδοχή Αφγανών γυναικών ηγετών το 2021, Ουκρανών ασυνόδευτων ανηλίκων το 2022 και ευάλωτων παιδιών από τη Γάζα το 2024. Ωστόσο, εξακολουθούν να υφίστανται σημαντικές προκλήσεις.

Η Αναγκαιότητα για Ασφαλείς Διόδους

Ο Μάρκος Καραβίας ανέδειξε την ανάγκη σαφούς προσδιορισμού του τι συνιστά μια «δίοδος προστασίας» και πώς μπορεί να καταστεί επιχειρησιακά λειτουργική. Υπενθύμισε ότι η επανεγκατάσταση αποτελεί ένα από τα παλαιότερα εργαλεία διαχείρισης του εξαναγκασμένου εκτοπισμού, προγενέστερο της ανάπτυξης των εθνικών συστημάτων ασύλου.

«Πρέπει να καθορίσουμε τις διόδους και να εξειδικεύσουμε τους τρόπους υλοποίησής τους», ανέφερε, επισημαίνοντας ότι η επανεγκατάσταση αποτέλεσε στοιχείο του υπό διαμόρφωση κοινού ευρωπαϊκού συστήματος ασύλου ήδη από τις αρχές της δεκαετίας του 2000.

Το Μοντέλο Επανεγκατάστασης στη Νορβηγία

Η Maria Gabrielsen Jumbert παρουσίασε το νορβηγικό σύστημα επανεγκατάστασης, τονίζοντας τη συνεπή και διαχρονική δέσμευση της χώρας από τη μεταπολεμική περίοδο. Από τη δεκαετία του 1980, η Νορβηγία έχει υιοθετήσει πιο δομημένη προσέγγιση, βασισμένη σε ετήσιες ποσοστώσεις.

«Η Νορβηγία αναγνωρίζει την επανεγκατάσταση ως συμβολή στους διεθνείς μηχανισμούς αλληλεγγύης· εφόσον όλες οι χώρες που μπορούν να υποδεχθούν πρόσφυγες στο πλαίσιο προγραμμάτων επανεγκατάστασης συμβάλουν, τότε οι συνολικές πιέσεις μειώνονται», εξήγησε.

Η παρούσα ετήσια ποσόστωση ανέρχεται σε 500 πρόσφυγες, αριθμός μειωμένος λόγω της μαζικής υποδοχής Ουκρανών από το 2022. Η διαδικασία περιλαμβάνει:

Καθορισμό ποσόστωσης από το Κοινοβούλιο
Επιλογή ομάδων στόχου από το Υπουργείο Δικαιοσύνης
Προεπιλογή από την UNHCR
Συνεντεύξεις και τελική επιλογή από τις νορβηγικές αρχές
Εθελοντική αποδοχή από δήμους (με οικονομικά κίνητρα)
Άμεση στέγαση στις τοπικές κοινότητες
Συμμετοχή σε διετές πρόγραμμα γλωσσικής και επαγγελματικής ένταξης

Η κ.Jumbert τόνισε ότι αυτό το σύστημα επιτρέπει στη Νορβηγία να σχεδιάζει στρατηγικά αντί να αντιδρά αποσπασματικά, με τη συμμετοχή της κοινωνίας των πολιτών να ενισχύει τις δημόσιες δράσεις.

Η Προσέγγιση της UNHCR

Ο κ. Πέτρος Μάστακας από την UNHCR παρουσίασε τις τρεις βασικές κατευθύνσεις για βιώσιμες λύσεις υπέρ των προσφύγων. Υπογράμμισε και τις συμπληρωματικές διόδους όπως η ανθρωπιστική εισδοχή, η οικογενειακή επανένωση και οι δυνατότητες εκπαίδευσης και απασχόλησης. Αν και εξήρε τις ελληνικές πρωτοβουλίες ad hoc ανθρωπιστικής εισδοχής, ο κ. Μάστακας κάλεσε για πιο θεσμική και συστηματική προσέγγιση. Για την επιτυχή εφαρμογή ασφαλών οδών,τόνισε, απαιτούνται:

Πολιτική βούληση
Σαφής σχεδιασμός και στρατηγική
Διαθέσιμοι πόροι
Επαρκής διοικητική ικανότητα

Κύριες Συστάσεις του Έργου

Το έργο κατέληξε σε σειρά συστάσεων προς την ελληνική πολιτεία:

Θεσμοθέτηση μόνιμου μηχανισμού ανθρωπιστικής εισδοχής, ως νόμιμη και ασφαλής εναλλακτική στην παράτυπη μετανάστευση.
Αξιοποίηση εμπειριών από έκτακτες επιχειρήσεις εκκένωσης για την ανάπτυξη πρωτοκόλλων (SOPs) και την ενίσχυση ετοιμότητας της διοίκησης σε κρίσεις.
Εναρμόνιση του συστήματος υποδοχής ώστε να περιλαμβάνει και τους δικαιούχους ανθρωπιστικής εισδοχής, με πιθανή ενσωμάτωση προσεγγίσεων κοινοτικής χορηγίας για βιώσιμη συμμετοχή της κοινωνίας.
Μελέτη καλών πρακτικών επανεγκατάστασης όπως το νορβηγικό μοντέλο, ως εργαλείο αλληλεγγύης και εθνικού στρατηγικού σχεδιασμού.
Συμμετοχή στις ετήσιες τριμερείς διαβουλεύσεις στη Γενεύη (UNHCR, κράτη επανεγκατάστασης, κοινωνία πολιτών) για ανταλλαγή τεχνογνωσίας και ενημέρωση σχετικά με τις διεθνείς ανάγκες.